‘Oku tui ‘a e talekita ‘o e Siaola, Kathleen Tuai-Ta’ufo’ou ‘oku mahu’inga ke ngāue’aki ‘e hotau kakai ‘a e faingamālie pea mo e ngaahi tokoni ‘oku ‘omai ‘e he pule’anga. ‘I he lolotonga ‘o e fakataputapui ni [lockdown] ‘oku fakapa’anga mai ‘e he pule’anga ‘a e ngaahi tokoni kehekehe ki hotau komuniti pea mo e kakai ‘o e Pasifiki.

‘Oku kau ‘i he ngaahi tokoni ko ‘eni ‘a e tokoni ki he fanauako kae fakafou pe ‘i he ngaahi ‘apiako ‘oku nau ako aii. ‘Oku kau heni ‘a e ‘oange ‘enau tivaisi [devices] hange ko e komipiuta laptop, idpad pe chrome book ke nau ngāue’aki ki he ‘enau ako. ‘Oku ‘i ai foki mo e faingamālie ai ke nau fakatau ‘enau tivaisi [device] ‘i ha totongi ma’ama’a ‘okapau ‘oku nau fiema’u. ‘I he ‘uhinga ko ia ‘oku mātu’aki fu’u mahu’inga ‘aupito ke fai ki ai ha tokanga tautautefito ki he ngaahi fāmili tokolahi koe’uhi ke ngāue’aki ‘e he fānau ki he ‘enau ako. 

‘Oku ‘i ai foki ‘a e tokoni fakame’atokoni kae fakafou ‘i he ngaahi kulupu ko honau tefito’i fatongia ko e tokoni fakame’akai ki he ngaahi famili. ‘I he ngaahi faingamālie tokoni pehe ni ‘oku tokoni ‘aupito ia ki he ngaahi famili koe’uhi he ‘oku nau ma’u ai e me’atokoni ta’etotongi kae malu’i e seniti ke fua atu’aki ia ha ngaahi kavenga kehe. Ko ia ‘a e uki ‘oku fai mei he ngaahi kulupu ‘oku nau fai e ngaahi fatongia pehe ni, ke tau ngāue’aki ‘a e ngaahi tokoni ni pea mo e faingamālie foki. Ko e taha ia e ngaahi fatongia tefito ‘oku fakahoko ‘e he Siaola pea mo e To’utupu Tonga Trust ko hono uki mo faka’ai’ai ‘a hotau kakai ke ngāue’aki ‘a e ngaahi faingamalie ko ‘eni. ‘Oku ‘ikai ke ngata pē he kau memipa ‘o hotau siasi kā ‘oku kau kotoa pē ki ai hotau kakai Tonga. Ko e taha foki e ngaahi faingamālie fakamuimui taha kuo tuku mai mei he pule’anga ko e $1 miliona ke tokoni ki he huhumalu’ii pea ‘oku ‘atā ki ai ‘a e ngaahi kulupu komunitii ke nau tohi kole ki ai. ‘Oku ‘ikai pe ngata he tohi kole ki ai ka ke tau ngāue ‘aonga’aki ‘a e faingamālie hangee ko e oo ‘o huhumalu’i he ‘oku kuo ‘osi fakapa’anga ‘e he pule’anga ma’a kitautolu. Hangē ko e huhumalu’i na’e fakahoko ‘i ‘kolo Tonga’ ‘i Tuingapapai na’e fakapa’anga ‘e he pule’anga ‘a Langimālie pea mo e Fono ke nau fakahoko ‘a e huhumalu’i ma’a tautolu ‘a e komuniti Tonga. Ko ia ‘oku mātu’aki mahu’inga ‘aupito ke tau ngāue’aki ‘a e ngaahi faingamālie kuo tuku mai he ko e ‘ai ia ma’a kitautolu. He’ikai hala ke tau pehē ko ‘etau pa’anga pe eni mei he ‘etau ngaahi tukuahau ‘oku tanaki ‘e he pule’anga ‘o fai mai’aki hotau tauhi mo hotau tokanga’i ‘i he tafa’aki ‘o e mo’ui.